CPL, oftewel Chronisch Progressief Lymfoedeem is een aandoening aan de lymfeklieren die vooral voorkomt bij zwaarder gebouwde paarden waaronder voornamelijk Belgische trekpaarden, maar ook bij shires, clydesdales, tinkers en friezen zie je het regelmatig.

Er is nog vrij weinig bekend over CPL, maar er wordt steeds meer onderzoek naar gedaan en dankzij al deze onderzoeken is de ziekte steeds beter onder controle te houden. Helemaal genezen is onmogelijk helaas, dus zullen we genoegen moeten nemen met preventie van uitbraken en symptoombestrijding.

CPL wordt pas later in het leven van het paard zichtbaar. Dit kan na enkele jaren zijn, maar dit kan ook pas beginnen door te komen als het paard 10 jaar oud is. Er is momenteel ook nog geen manier om jonge dieren te testen. Dat maakt het een erg lastige ziekte, want je kan een erfelijke ziekte niet eruit fokken als je niet zeker weet of de ouderdieren CPL hebben.

Symptomen

CPL lijkt in eerste instantie vaak wat op mok, en wordt hier dan vrijwel altijd mee verward. Er ontstaan kleine wondjes, een geïrriteerde huid en ontstekingen onder de huid. Er ontstaan verdikkingen, rimpels en de huid zal wat eelt-achtig aanvoelen.
Ook begint CPL vaak met wat vocht in de benen, of een rimpel in de kootholte.
Zodra je deze symptomen ziet bij een wat zwaarder gebouwd paard weet je eigenlijk bijna zeker dat dit het begin is van CPL.

Oorzaak

Er wordt nog steeds gespeculeerd over de precieze oorzaak van CPL. De problemen ontstaan door dat de lymfeklieren niet meer werken zoals ze zouden moeten. Het bloed brengt zuurstof en voedingsstoffen naar de organen en weefsels als spieren en de huid. Dit bloed wordt vervolgens weer afgevoerd via de bloedvaten en een deel wordt gereinigd via de lymfeklieren en lymfevaten. Het lymfevocht bestaat voornamelijk uit witte bloedcellen, eiwitten en heel veel afvalstoffen als beschadigde cellen, virussen en bacteriën. Dit lymfevocht is een stroperige, witte substantie, en kan bij slecht werkende lymfeklieren slecht worden afgevoerd en zakt omlaag langs de benen, waardoor het paard dus last krijgt van dikke benen, jeuk en uiteindelijk wondjes en ontstekingen. Doordat alles langzaam verstopt raakt komt er geen zuurstof meer bij de huid waardoor deze niet meer goed kan herstellen en langzaam eelt-achtig wordt.
Erfelijk
Het lijkt er sterk op dat de verminderde werking van de lymfeklieren erfelijk is. In sommige stamboeklijnen komt duidelijk meer CPL voor. Het lijkt erop dat de lymfeklieren van sommige rassen en lijnen gewoon vatbaarder en kwetsbaarder zijn.
Voeding
Maar het is ook duidelijk dat voeding een grote rol speelt. Eigenlijk is het logisch dat meer afvalstoffen uit de voeding ook ervoor zorgen dat de lymfeklieren harder moeten gaan werken. Veel suikers in de voeding betekent dat het lichaam harder moet werken en er meer afvalstoffen moeten worden afgevoerd. Daarnaast zorgt een goed immuunsysteem ook voor een betere lymfe-werking en minder bacteriën en virussen en daarmee minder afvalstoffen. Voor een goed immuunsysteem is goede voeding met genoeg vitamines en mineralen zeer belangrijk.
Mijten
Ook mijten lijken mee te spelen in het proces. De mijt scheidt een stof uit die ook weer door de lymfeklieren wordt vastgehouden, en uiteraard zorgen deze mijten ook weer voor jeuk en daarmee ook voor wondjes, bacteriën, ontstekingen en wederom extra afvalstoffen.

Preventie & Behandeling

Het lijkt dus onmogelijk om CPL te genezen, maar je kan wel voorkomen dat de ziekte op vroege leeftijd ontstaat door de lymfeklieren van jongs af aan al goed te ondersteunen en ervoor te zorgen dat ze geen kans krijgen om verstopt te raken en niet te veel te verduren krijgen.

Mijten
Een heel belangrijke manier van preventie is het bestrijden van schurftmijt. Deze kleine beestjes die met het blote oog niet te zien zijn graven gangetjes onder de huid wat niet alleen veel jeuk veroorzaakt maar ook de huid aantast en zorgt voor extra afvalstoffen in het bloed. Als je paard nog nergens last van heeft, zorg dan dat je wel genoeg vitamines en mineralen voert. Een goed immuunsysteem kan al helpen om de mijten te weren.
Mijten weren
Er bestaat een natuurlijk poeder, finecto+, gemaakt van kruiden wat het bloed onaantrekkelijk maakt voor luizen en mijten. Er zijn veel mensen die hier goede ervaringen mee hebben bij hun paard.
Voor mijn eigen paarden werkt het redelijk goed als preventie, maar niet als de mijten al actief zijn.
Verder is diatomeeënaarde een goede manier om mijten te voorkomen. Het is veilig om te voeren, maar tegen mijten werkt deze aarde het beste door de sokken ermee in te poederen.
Mijten bestrijden
Merk je dat je paard wel eens aan zijn sokken bijt, of met zijn hoef op de grond slaat terwijl hij stil staat? Dan is de kans op mijten heel groot en kun je het beste gewoon behandelen. Dit kan bijvoorbeeld met Sebacil of Bye Mite, maar zelf gebruik ik Cydectin. Alle drie de middelen zijn alleen via de dierenarts te koop.
Sebacil en Bye Mite doe je in een emmer met water en breng je aan op de benen. Liefst door de benen in een emmer te zetten en even goed in te wrijven, maar je kan het ook in een onkruidsproeier doen en op die manier in de sokken sproeien. Zorg wel dat je zelf handschoenen aan trekt en het niet inademt. Niet uitspoelen.
Cydectin breng je niet op de rug aan zoals op de verpakking staat, maar verdeel je in vijven en vervolgens doe je (met een spuitje zonder naald) op elk been een vijfde van het spul (verdelen over het been en even inmasseren op de huid) en op de staartaanzet en maanaanzet het laatste deel. Heb je een paard van 500 kilo, dan doe je dus op elk been 10 ml en op de manen/staart ook nog eens 10 ml.
Herhaal deze behandeling na precies 10 dagen nog een keer. Dat heeft met de levensloop van de mijt te maken.

Voeding
Om CPL te voorkomen dmv voeding zul je zo weinig mogelijk afvalstoffen moeten voeren. Krachtvoer is meestal bewerkt met melasse en dit is erg slecht. Krachtvoer kan dus het beste helemaal weggelaten worden, of minimaal worden gevoerd bij arbeid. Neem dan een soort met weinig suikers, zoals de Marstall Vito. Beter is om te kiezen voor een vitaminebrok als Marstall Force. Hiervan geef je een handje per keer en dat is genoeg om je paard gezond te houden, samen met een flinke hoeveelheid hooi uiteraard.
Ruwvoer
Ruwvoer is het belangrijkste voer. Een paard heeft zo’n 1,5 tot 2 kilo droge stof nodig per 100 kilo lichaamsgewicht per dag. Dat komt neer op zo’n 10 kilo droog hooi voor een paard van 500 kilo. Daar halen ze dan ook al hun voeding uit en deze voeding hebben ze hard nodig om bacteriën te kunnen weren.
Heb je voordroog of kuilvoer, dan loopt je paard een groter risico op het ontwikkelen van CPL. Hoewel niet iedereen het er nog over eens is hoeveel suikers en afvalstoffen een paard binnen krijgt door kuil hebben wel heel veel mensen de ervaring dat paarden er heel snel jeuk, wondjes en ontstekingen aan de benen door krijgen.
Gras
Uiteraard is het altijd fijn als je paard op gras kan lopen. De beweging is erg goed, en in gras zitten natuurlijk ook weer veel vitamines, maar toch kan het fructaan in gras heel erg slecht zijn voor de lymfeklieren.
Het is nooit verkeerd om de fructaan index in de gaten te houden:

Bij koud, winters weer op een zonnige dag dan maakt het gras veel fructaan aan, maar kan door de kou niet groeien, waardoor dit fructaan in het gras blijft zitten en deze hoge fructaangehaltes kunnen problemen veroorzaken. Ook de hoeveelheid bemesting speelt hierin mee. Een onbemeste weide kan gestrest gras geven. Ook te veel bemesting is niet goed, ook dan kan gras heel hard willen groeien maar bv door kou of missende voedingsstoffen/water het fructaan niet kunnen opgebruiken.
Wil je je weide zo goed mogelijk beheren? Zorg dan dat je in het voorjaar wat mest gebruikt. Er is speciale mest voor paardenweides voor gras wat rustig groeit en weinig fructaan geeft. Laat de paarden dan niet op de wei totdat het gras bloeit. Dan heeft het namelijk alle suikers in het aanmaken van de zaden gestopt en zit er weinig voeding meer in het gras zelf. Ideaal voor paarden die er gevoelig voor zijn.
Daarnaast kun je bij hoog gras altijd kiezen voor een graasmasker. Deze zorgen er uiteraard voor dat het paard niet te veel ineens kan eten, maar zorgen ook dat het gras niet té kort wordt gegeten en voorkomen daarmee gestrest gras, en zorgen er ook voor dat paarden langer met de wei doen. Deze graasmaskers vind ik persoonlijk erg fijn. Wel maak ik voor sommige paarden het gaatje ietsjes groter. Dat kan gewoon met een scherp mesje.

Beweging
Verder is beweging heel erg belangrijk in het voorkomen en behandelen van CPL. Rustige, dagelijkse beweging. Een paard met CPL hoort eigenlijk gewoon dag en nacht rond te kunnen lopen, maar het is ook belangrijk om regelmatig een rustige wandeling te maken. Door te bewegen gaat het bloed beter stromen, gaan de lymfeklieren beter werken en worden afvalstoffen en vocht beter afgevoerd.

Sokken ter bescherming

De sokken van een koudbloed zitten er niet voor het mooie. Deze hebben meerdere belangrijke functies. Sokkenpaarden komen over het algemeen uit koude, natte gebieden. De sokken houden de benen warm, ook wanneer het paard in de sneeuw wegzakt, en ze houden de

benen droog wanneer het regent. Maar ze zorgen er ook voor dat er geen vuil op de huid komt. Dikke sokken voorkomen dus ook dat een klein wondje gaat infecteren en een groot probleem wordt.

Maar wanneer we midden in het vliegenseizoen zitten, of de wondjes echt lastig te behandelen worden dan kan het toch handig zijn om de sokken te scheren. Uiteraard wordt het daardoor wel extra makkelijk voor vliegen om eitjes in de wondjes te leggen. Ik heb daar een handige oplossing voor; koop een paar panty’s bij de Hema! De grootste maat is prima voor een groot trekpaard. Daar knip je de teen vanaf, en je trekt ze gewoon over de hoef heen, tot aan de knie omhoog, en dan afrollen en tot aan de hoef omlaag trekken met de haren mee. Deze panty’s zijn ademend genoeg, het broeit niet, maar het is dicht genoeg dat vliegen en maden er niet doorheen komen. Onze Bartje heeft momenteel nog nergens last van, maar zodra ik de panty’s weer nodig heb zal ik een foto plaatsen.

Wondjes behandelen
Als het zo ver is gekomen dat er open wondjes op het been zitten, zelfs eventueel met maden erin, dan moeten deze uiteraard goed worden behandeld. Bij maden dep ik wat Sebacil oplossing langs de wond. Dan zijn ze heel snel weg. Betadineshampoo is een goede manier om bacteriën te doden. Hier kun je het hele been mee wassen zodat je ook de wondjes die je over het hoofd hebt gezien meeneemt. In plaats van betadine kun je ook badedas gebruiken. Dit ontsmet ook.
Om te voorkomen dat vliegen eitjes gaan leggen in de wondjes kun je bijvoorbeeld een kous/panty om het been trekken.

Benen wassen
Wassen met betadine is dus goed tegen wondjes, maar het droogt de huid wel uit en het haalt de natuurlijke talglaag van de huid die de benen beschermt. Was dus niet te vaak als het niet nodig is.
Zijn er geen wondjes? Was dan eens met tea tree shampoo. Dit werkt goed tegen parasieten waaronder ook de mijten, en werkt verzachtend voor de huid.